کیست تخمدان از عارضه های بسیار شایع در بین دختران جوان و بانوان می باشد. این کیست ها بصورت غیر طبیعی در داخل یکی از تخمدان ها و یا هردو ایجاد شده که حاوی مایع می باشد. تخمدان ها به عنوان اندام تناسلی بانوان در طول هر ماه و در سیکل تخمک گذاری، یک تخمک آزاد می کنند. در افراد دارای کیست تخمدان، تخمک کامل شده به داخل رحم آزاد نشده و منجر به ایجاد کیست می شود.
کیست تخمدان چه علائمی دارد؟
این کیست ها در واقع کیسه هایی مملو از مایعات بوده که می توانند در سطح و یا داخل تخمدان بوجود آیند. در خیلی از مواقع کیست تخمدان فاقد هرگونه علائمی بوده و بعد از چند ماه بصورت خود به خود از بین می رود. این کیست ها در صورت ترکیدن منجر به علائم جدی در فرد شده ولی در مواقعی بدون هیچ نشانه ای می باشد که تنها با کمک سونو گرافی و انجام آزمایشات می توانید از وجود این کیست ها مطلع شوید. از جمله علائم رایج در کیست تخمدان شامل موارد زیر است:
- قاعدگی های دردناک
- ریزش مو
- خستگی
- درد در هنگام رابطه جنسی
- رشد موهای زائد در نواحی صورت و بدن
- آکنه پوست
- درد در لگن
- مشکلات خواب
- مشکل تمرکز
- افزایش وزن
- افزایش هورمون مردانه آندروژن
- سردرد
- حساسیت سینه ها
بیشتر بدانید: لیزر خشکی واژن در سنندج
بطور کلی کیست های تخمدان از نظر اندازه و محل قرارگیری در تخمدان برای هر شخص متفاوت می باشد. اکثر این کیست ها خطرناک نبوده و در موارد نادری سرطانی است. تنها در مواقعی که کیست بزرگ شده ، وزن آن ممکن است منجر به پیچش تخمدان به شکل غیر طبیعی شود. این عارضه بسیار نادر بوده و پیچیدگی تخمدان نام دارد که می تواند منجر به خونریزی داخلی تخمدان شود و به این اندام آسیب رساند.
علت بروز کیست در تخمدان ها چیست؟
از علل ایجاد این کیست ها بخاطر بالا رفتن سطح هورمون استروژن و پروژسترون در خانم ها می باشد. وقتی این هورمون ها بیش از اندازه بالا می رود، منجر به ایجاد یک یا چند کیست در تخمدان ها می شود. عواملی دیگری نیز در ایجاد کیست تخمدان نقش دارند که از جمله آنها عفونت های تخمدان، مصرف داروهای استروژنی و بعضی از داروها، داشتن تخمدان پلی کیستیک، دیابت و هیپرتیروئیدیسم، اختلال در هورمون های گرلین و لوتئینیزان می باشد.
بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی
انواع کیست تخمدان
کیست های تخمدان انواع مختلفی داشته که عوارض و خطرات آن نیز بسته به نوع کیست ها متفاوت است. کیست های تخمدان به دو مدل خوش خیم و بدخیم تقسیم بندی می شوند که بیشتر کیست ها از نوع خوش خیم بوده و هیچ گونه خطری را برای فرد ایجاد نمی کند، اما در صورت بدخیم بودن کیست ها و درمان نشدن آن، به بروز سرطان در فرد منجر می شود.
علاوه بر تفاوت در نوع کیست ها در هر فرد، اندازه و تعداد کیست ها نیز در هر شخص مختلف بوده و در صورت بزرگ بودن می تواند منجر به بروز مشکلاتی برای افراد شود. در ادامه به بررسی هر کدام از این کیست ها و میزان خطرناک بودن آنها می پردازیم:
کیست عملکردی
کیست های عملکردی معمولا بی خطر بوده و در طی دو تا سه سیکل قاعدگی از بین می رود و به ندرت درد دارند. اگر یک فولیکول بطور ماهانه رشد کند به عنوان کیست عملکردی شناخته می شود. دو نوع کیست عملکردی وجود دارد:
کیست فولیکولی
این کیست ها در طی سیکل قاعدگی ایجاد شده که تخمک از فولیکول جدا می شود و به سمت پایین لوله رحم حرکت می کند، در موقعی که فولیکول پاره نشده و یا تخمک آزاد نشود و به رشد خود ادامه دهد، کیست فولیکولی ایجاد می شود.
کیست جسم زرد
در موقع آزاد شدن فولیکول از تخمک، استروژن و پروژسترون برای بارداری تولید می شود و به این فولیکول، جسم زرد گفته می شود. در مواقعی که مایع درون فولیکول جمع شده، جسم زرد به کیست تبدیل می شود.
کیست شکلاتی
این کیستها از نوع بسیار خطرناک کیست تخمدان بوده که منجر به ناباروری فرد می شود.
روش های درمانی کیست تخمدان
این روش ها بسته به نوع، اندازه و سن افراد متفاوت بوده و نوع درمان آن نیز با توجه به تشخیص پزشک متخصص تفاوت دارد. بیشتر کیست ها به مرور و طی دو تا سه دوره سیکل ماهانه از بین رفته و در خیلی از مواقع نیز با کمک دارو درمان شده و به راحتی قابل قابل مداوا است.
درمان با دارو
داروهای قابل استفاده برای کیست تخمدان اکثرا داروهای ضدبارداری می باشد که تاثیر زیادی در بهبودی و از بین رفتن کیست ها دارد. اکثر این کیست ها از نوع خوش خیم می باشد و نیاز به درمان خاصی ندارد و در خیلی از مواقع ظرف چند هفته از بین می رود. در واقع تنها نیاز است تا این کیست ها هر چند وقت یکبار مورد بررسی قرار گیرند.
چکاپ های منظم
بررسی منظم چکاپ ها بصورت دوره ای و منظم می تواند در روند درمان و یا بررسی بهتر شرایط کیست ها کمک زیادی نماید. ممکن است فرد علائمی نداشته و تنها در سونوگرافی کیست های کوچک و پر از مایع نشان داده شود. با توصیه پزشک و در فواصل معین می توانید از تغییرات این کیست ها و اندازه آنها مطلع شوید.
جراحی کیست ها
در صورت از بین نرفتن کیست ها در دو تا سه سیکل قاعدگی و شبیه نبودن آنها به کیست های عملکردی، ممکن است پزشک برای بررسی بهتر کیست ها اقدام به جراحی نماید. بعضی از کیست ها بدون نیاز به برداشتن تخمدان برداشته شده و برخی نیاز به برداشتن تخمدان آسیب دیده دارند. در مواقعی که کیست سرطانی باشد، ممکن است نیاز به برداشتن تخمدان، رحم و لوله های فالوپ داشته تا پس از آن شیمی درمانی انجام شود.
لاپاراسکوپی کیست تخمدان
در مواقعی که دارو و جراحی روش مناسبی برای درمان کیست تخمدان نمی باشد، بهترین روش لاپاراسکوپی است. طی این روش جراحی باید تمامی کیست های تخمدان بصورت کامل برداشته شود، چرا که باقی ماندن هر تکه از کیست ها می تواند مجددا به کیست جدید تبدیل شود.
برای این نوع جراحی نیاز است بیمار به مدت یک روز در بیمارستان بستری شده و تحت مراقبت قرار گیرد، اما پس از گذشت یک هفته می تواند به فعالیت های روزمره خود ادامه دهد.
